Referencyjna wartość spożycia RWS to parametr ustalony celowo dla ułatwienia i usprawnienia komponowania naszych codziennych jadłospisów. Czynnik RWS wykorzystują także producenci żywności, dostarczając dzięki temu obszerniejsze informacje żywieniowe dla konsumentów. Co jednak dokładnie oznacza RWS i jak się nim posługiwać?
Producenci żywności wykorzystują referencyjną wartość spożycia RWS w procesie znakowania żywności.
Dawniej parametr ten określano mianem GDA Wskazane Dzienne Spożycie. Od grudnia 2016 r. jest wymagane prawnie, by na opakowaniach produktów spożywczych zamieszczać informacje o wartościach energetycznych i odżywczych dla określonych składników pokarmowych. Zainteresowane podmioty działające w branży spożywczej mogą też dobrowolnie podawać %RWS, zgodnie z postanowieniami zawartymi w Rozporządzeniu UE nr 1169/2011. Nowe zasady z podawaniem %RWS obowiązują przedsiębiorców stosujących Dobrowolny Program Znakowania Wartością Odżywczą RWS od dnia 13 grudnia 2016 r.
Procent RWS zamieszczony na etykietach produktów daje konsumentom dodatkowe, cenne informacje o tym, co dokładnie jedzą. Wraz z innymi informacjami żywieniowymi, RES stanowi istotne wytyczne pomagające zrozumieć, ile w przybliżeniu energii, tłuszczów, tłuszczów nasyconych, cukrów i soli można skonsumować w ciągu doby, w ramach prawidłowo zbilansowanej diety. %RWS oblicza się, jako odniesienie do porcji produktu/napoju dla przeciętnego zdrowego dorosłego konsumenta. Wielkość takich porcji produktów/napojów ostatecznie ustala producent, podając to na opakowaniu żywności. Zgodnie z definicją – „wielkość porcji powinna zawierać ilość produktu, co do której można słusznie się spodziewać, że zostanie jednorazowo spożyta”.
Producenci żywności wykorzystują referencyjną wartość spożycia RWS w procesie znakowania żywności. Dawniej parametr ten określano mianem GDA Wskazane Dzienne Spożycie. Od grudnia 2016 r. jest wymagane prawnie, by na opakowaniach produktów spożywczych zamieszczać informacje o wartościach energetycznych i odżywczych dla określonych składników pokarmowych.
Na terenie Unii Europejskiej RWS jest ustalany przez EFSA, czyli Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności. Urząd ten zajmuje się przede wszystkim udzielaniem informacji oraz porad naukowych dotyczących już znanych i istniejących, a także nowych, na bieżąco pojawiających się zagrożeń bezpieczeństwa żywności. EFSA dodatkowo m.in. opracowuje też, doskonali i publikuje na terenie UE referencyjne wartości spożycia RWS dla rożnych produktów żywnościowych. Instytucja ta została powołana do życia w 2002 r., jako jedna z nowych agencji UE. Ogólnie Europejski Urząd EFSA pracuje w zakresie:
- odżywiania;
- bezpieczeństwa żywności dla ludzi;
- bezpieczeństwa pasz dla zwierząt;
- zdrowia i dobrostanu zwierząt;
- zdrowia i ochrony roślin uprawnych.
Dokładniejsze informacje o EFSA na stronie: https://europa.eu/european-union/about-eu/agencies/efsa_pl
Oblicz wartości RWS swoich produktów w kalkulatorze VITME
Jak opracowuje się referencyjne wartości spożycia RWS?
Jest to proces dość skomplikowany i przebiega z wykorzystaniem liczonych wielkości zapotrzebowania ludzi na składniki odżywcze (dla różnych grup społecznych, z uwzględnieniem stanu zdrowia). Ogólnie RWS pomaga potem ocenić nasze zapotrzebowanie na energię i składniki odżywcze. RWS musi być ustalony na takim poziomie, aby organizm mógł optymalnie funkcjonować i nie występowało ryzyko rozwoju chorób i niedoborów pokarmowych.
Pojęcia oddzielne, wyszczególnione w ramach RWS. Są to pokrewne pojęcia i definicje związane z RWS, które konsument musi odróżniać:
- referencyjne wartości spożycia dla danej populacji – wskaźnik oceniany jedynie ogólnie dla całej populacji, a nie dla poszczególnych grup ludzi. W związku z tym wskaźnik ten jest optymalny dla większości osób w całej ludzkiej populacji na świecie;
- średnie spożycie – odpowiada dawce spożycia dla połowy osób w całej ludzkiej populacji (statystyczna średnia wartość w całej populacji);
- dolny próg spożycia – poziom, poniżej którego dany składnik pokarmowy/odżywczy występuje już w niedoborze;
- odpowiednie spożycie – wskaźnik ustalany, gdy nie ma odpowiedniej ilości danych do ustalenia RWS dla populacji. Oznacza średni poziom spożycia składnika odżywczego przez zdrową osobę w populacji przy założeniu, że dawka tego składnika pokarmowego jest prawidłowa.
Do czego konkretnie przydatny jest wskaźnik RWS?
“Referencyjne Wartości Spożycia RWS to typowe ilości składników odżywczych, które powinny być spożywane przez większość osób w ciągu doby. Ponieważ występuje wiele różnic pomiędzy ludźmi, np. we wzroście, masie ciała i poziomach aktywności, RWS nie stanowią wartości docelowych dla poszczególnych osób, ale poziomy orientacyjne, według których można ocenić udział poszczególnych składników odżywczych na porcję danego produktu”. Inaczej mówiąc, z RWS można się na przykład dowiedzieć,
w jakim % konsumpcja określonej porcji danego produktu pokryje zapotrzebowanie fizjologiczne naszego organizmu na poszczególne składniki odżywcze.
Głównym zadaniem RWS jest więc ułatwienie konsumentom rozumienia
i układania właściwego, zdrowego jadłospisu, w którym nie będzie braku żadnych niezbędnych nam składników odżywczych w codziennym menu. Celem RWS jest przy tym również zapobieganie nadmiernej konsumpcji
i tyciu (pomaga w tym szczególnie górny tolerowany poziom spożycia). RWS stanowi też podstawę do ustalania kolejnych, nowych regulacji prawnych w zakresie przemysłu spożywczego i opieki zdrowotnej. Podsumowując – RWS wykorzystuje się do:
- ustalania indywidualnych zaleceń dietetycznych da poszczególnych osób;
- planowania i oceny diet;
- przeprowadzania etykietowania żywności.
UWAGA jednak, ponieważ RWS nie należy wykorzystywać jako wyznacznik jakości danej diety. Wskaźnik RWS ma bowiem wyłącznie charakter pewnych dobrych wskazań dietetycznych i stanowi wzór referencyjny dla instytucji oceniających bezpieczeństwo składu żywności produkowanej i dopuszczanej do spożycia w UE.
Czy RWS to normy żywienia?
Referencyjne Wartości Spożycia RWS mają cechy norm żywienia, ponieważ ustala się je w oparciu o wyniki badań ilości energii i składników odżywczych w pokarmach. „Ustalenie spożycia na poziomie określonych norm ma w założeniu pomóc w zapobieganiu chorobom rozwijającym się na podłożu niedoborów energii oraz poszczególnych składników odżywczych, albo ich nadmiaru”. Prawdziwe normy żywieniowe w porównaniu z RWS mają jednak zakres dużo szerszy. Referencyjnych wartości spożycia RWS nie należy więc odbierać jako bezdyskusyjnego zalecenia dietetycznego do codziennego stosowania.
W którym miejscu opakowań spożywczych umieszcza się informacje o RWS i jak je interpretować?
RWS w wartościach procentowych [%] podaje się na etykietach opakowań żywności na przedzie opakowania w postaci graficznej (ikony). Z kolei na tylnej stronie opakowania zamieszcza się informacje w formie tabelki. Wartość procentowaRWS wyjaśnia, jaki % energii i % składników odżywczych jest zawarty w danej porcji produktu/napoju oraz jaki procent dziennego zapotrzebowania na dany składnik zaspakaja ta porcja, czyli ilość produktu/napoju. Według załącznika XIII część B Rozporządzenia UE nr 1169/2011, referencyjne wartości spożycia RWS mają wartość:
- wartość energetyczna 8400 kJ / 2000 kcal
- białko 50 g
- tłuszcz 70 g, w tym nasycone kwasy tłuszczowe 20 g
- węglowodany 260 g, w tym cukry proste 90 g
- sól 6 g
Jak to interpretować? Możemy to przykładowo odczytać w następujący sposób:
- jeśli ilość tłuszczu wykazana w 100 g danego produktu wynosi 11 g
- jeśli ilość tłuszczu w wykazana w porcji 20 g tegoż produktu wynosi 2,2 g
- wtedy %RWS jaki wnosi porcja 70 g tego produktu, zapewnia 100% zapotrzebowania dorosłego człowieka. Dlatego 2,2 g to 3%, co oblicza się z proporcji x = 1,1 × 100 / 70 = 3,14 ≈ 3 % (%RWS zawsze podaje się w postaci zaokrąglonej do jedności).
Wspomniane Rozporządzenie UE nr 1169/2011 podaje też dodatkowo referencyjne wartości spożycia dla witamin i minerałów, choć %RWS rzadko jest zamieszczany na etykietach opakowań żywnościowych. W tabeli poniżej podano wartości z omawianego załącznika XIII część A Rozporządzenia UE nr 1169/2011.
Od grudnia 2016 r. na terenie państw UE wymaga się podawania wartości odżywczych i wartości energetycznej określonych składników pokarmowych (m.in. witamin i minerałów). Należy wiedzieć, że są to dokładnie te same wartości, jak podane dla wspomnianego załącznika B, do których dodatkowo uwzględnia się też błonnik. Jeśli więc producenci żywności chcą podawać %RWS na etykietach opakowań produktów spożywczych, to zwykle wartości odżywcze i energetyczne znajdują się we wspólnej tabelce wraz z %RWS.
Więcej informacji o RWS na stronie: https://www.pfpz.pl/index/?id=c5bbd980e5ab2c17413ec02bd757a9e5
